Interview met Jeroen Vrijders (WTCB)
Wie is Jeroen Vrijders?
Als Labohoofd Duurzame & Circulaire Oplossingen bij het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB) volgt Jeroen Vrijders de ontwikkelingen in de bouwsector op de voet. Hij geeft bouwactoren advies en schreef in 2017-2018 mee aan de WTCB-Monografie Circulair bouwen: Naar een circulaire economie in de bouwsector. Dat is een inleidend en praktisch document om de principes van circulair bouwen te vertalen naar inzichten voor de aannemer en de sector.
Benieuwd? Bekijk de Monografie op de website van het WTCB
Wanneer mogen we een gebouw circulair noemen?
“Het ontbreekt ons, zeker in België, aan een meetsysteem om aan te geven of een gebouw circulair is. Over een aantal uitgangspunten bestaat nog discussie en de modellen zijn nog niet tastbaar genoeg om er getallen op te plakken. We kunnen wel een paar principes naar voren schuiven. Aanpasbaarheid is er een van. Bij gebouwen moeten we ons de vraag stellen: is dit ontwerp of deze uitvoering op een bepaald moment aanpasbaar? Kan ik van een school later een rusthuis maken? In grote woonblokken verandert de samenstelling van gezinnen wel eens. Door een functionele opstelling van de kamers, die je bijvoorbeeld kan toevoegen aan verschillende appartementen, kan je daar slim op inspelen. Daarvoor zijn bijvoorbeeld ook slimme wand-opbouwen nodig, die makkelijk en zonder afval te verplaatsen zijn.”
“Als we het hebben over principes zoals ontmanteling, hergebruik of remanufacturing komen we uit bij urban mining. Die term geeft aan dat we onze totale omgeving kunnen zien als een stock van materialen die je opnieuw kan inzetten. Zo doen we in de bouw nog te vaak aan downcycling, waarbij we afval recycleren tot producten met een lagere waarde in plaats van ze volwaardig terug in de kringloop te brengen. Tapijttegels kunnen bijvoorbeeld integraal worden gerecycleerd of beton kan in nieuw beton worden toegepast. Maar ook andere elementen zoals armaturen, glazen binnenwanden en materialen die technisch nog in orde zijn, zoals isolatie komen na afbraak in aanmerking voor hergebruik. Misschien gaat het ten opzichte van wat er gesloopt wordt om kleine volumes, maar er zit wel potentieel in.”
Onze manier van bouwen en ontwerpen aanpassen en verantwoord omgaan met materialen en grondstoffen. Het zijn mooie intenties. Hoe kan je nu geld verdienen aan circulair bouwen?
“Er is een hele waaier aan economische insteken. Ook voor de aannemer. Een circulair gebouw kost wellicht wat meer, maar biedt over zijn levensduur ook heel wat meerwaarde. Ook onderhoud van gebouwen en componenten is een essentiële activiteit in de circulaire economie. Wanneer een gebouw toch einde levensduur wordt, zit er zeker een business in het creëren van een tweede leven voor het gebouw, materiaal of product. Onder meer door te oogsten in plaats van te slopen of door de waarde die componenten nog hebben te valoriseren.”
“Of neem nu sharing: online platformen maken het mogelijk om bouwmaterieel te delen zowel voor particulieren, als voor aannemers (bijvoorbeeld WerfLink). Ook het concept product as a service zit in de lift, de fabrikant houdt zijn product dan in eigendom. Zo betaal je in de verlichtingssector steeds vaker voor licht als dienst in plaats van de hele installatie. Na afbraak hergebruikt de fabrikant de onderdelen.”
Van urban mining tot sharing
Wanneer mogen we een gebouw circulair noemen?
“Het ontbreekt ons, zeker in België, aan een meetsysteem om aan te geven of een gebouw circulair is. Over een aantal uitgangspunten bestaat nog discussie en de modellen zijn nog niet tastbaar genoeg om er getallen op te plakken. We kunnen wel een paar principes naar voren schuiven. Aanpasbaarheid is er een van. Bij gebouwen moeten we ons de vraag stellen: is dit ontwerp of deze uitvoering op een bepaald moment aanpasbaar? Kan ik van een school later een rusthuis maken? In grote woonblokken verandert de samenstelling van gezinnen wel eens. Door een functionele opstelling van de kamers, die je bijvoorbeeld kan toevoegen aan verschillende appartementen, kan je daar slim op inspelen. Daarvoor zijn bijvoorbeeld ook slimme wand-opbouwen nodig, die makkelijk en zonder afval te verplaatsen zijn.”
“Als we het hebben over principes zoals ontmanteling, hergebruik of remanufacturing komen we uit bij urban mining. Die term geeft aan dat we onze totale omgeving kunnen zien als een stock van materialen die je opnieuw kan inzetten. Zo doen we in de bouw nog te vaak aan downcycling, waarbij we afval recycleren tot producten met een lagere waarde in plaats van ze volwaardig terug in de kringloop te brengen. Tapijttegels kunnen bijvoorbeeld integraal worden gerecycleerd of beton kan in nieuw beton worden toegepast. Maar ook andere elementen zoals armaturen, glazen binnenwanden en materialen die technisch nog in orde zijn, zoals isolatie komen na afbraak in aanmerking voor hergebruik. Misschien gaat het ten opzichte van wat er gesloopt wordt om kleine volumes, maar er zit wel potentieel in.”
Onze manier van bouwen en ontwerpen aanpassen en verantwoord omgaan met materialen en grondstoffen. Het zijn mooie intenties. Hoe kan je nu geld verdienen aan circulair bouwen?
“Er is een hele waaier aan economische insteken. Ook voor de aannemer. Een circulair gebouw kost wellicht wat meer, maar biedt over zijn levensduur ook heel wat meerwaarde. Ook onderhoud van gebouwen en componenten is een essentiële activiteit in de circulaire economie. Wanneer een gebouw toch einde levensduur wordt, zit er zeker een business in het creëren van een tweede leven voor het gebouw, materiaal of product. Onder meer door te oogsten in plaats van te slopen of door de waarde die componenten nog hebben te valoriseren.”
“Of neem nu sharing: online platformen maken het mogelijk om bouwmaterieel te delen zowel voor particulieren, als voor aannemers (bijvoorbeeld WerfLink). Ook het concept product as a service zit in de lift, de fabrikant houdt zijn product dan in eigendom. Zo betaal je in de verlichtingssector steeds vaker voor licht als dienst in plaats van de hele installatie. Na afbraak hergebruikt de fabrikant de onderdelen.”
Deel 1: Circulair bouwen wordt de opvolger van energiezuinig bouwen vind je hier terug.